ORIGINAL_ARTICLE
جریانشناسی سلفیگری مطالعه تنوع حاکم بر جریانهای سلفی و زمینههای شکلدهنده به آن
این نوشتار به جریانشناسی سلفیگری اختصاص دارد. به منظور انجام این مهم، ابتدا ریشهها و زمینههای تقسیمبندی سلفیان بررسی شده؛ سپس به تقسیمبندی جریانهای مرکزی سلفی پرداخته خواهد شد. در بخش نخست، منشأ انشعاب و تقسیم سلفیان در سه حوزه سیاست، عقاید و روش شناسایی و به صورت مجزا بررسی میشود. در بخش دوم نیز، جریانهای سلفی در چهار گروه اصلی: تکفیری، جهادی، تبلیغی و سیاسی شناسایی و تقسیمبندی و هر جریان در ادامه تحلیل خواهد شد؛ همچنین در پایان، سعی شده است شیوه مراجعه مصلحان دینی به سلف و تفاوت رویکردهایی از این دست با جریانهای سلفی مصطلح بازخوانی شود.
https://www.culturalrelation.ir/article_20219_1799de5c852b9b787d394923cb9834e2.pdf
2015-09-01
11
24
جریان تکفیری
سلفیگری تکفیری
سلفیگری جهادی
سلفیگری تبلیغی
سلفیگری سیاسی
مصلحان
سید مهدی
علیزاده موسوی
smamoosavi@gmail.com
1
رئیس پژوهشکده حج و زیارت
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
از صوفیگری تا افراطیگری افراطگرایی دینی در اندونزی و تأثیر آن بر سنتگرایان صوفی مسلک
امروزه، دامنه رشد نمونههای خشن افراطگرایی اسلامی در خاورمیانه، غرب آسیا و آفریقا محصور نمانده و دیگر مناطق جهان اسلام، چون آسیای جنوب شرقی نیز بهسمت خشونت و افراطگرایی مذهبی تمایل پیدا کردهاند. اسلام رایج در این منطقه همواره شهره به اسلام خندان و ماهیت باورهای تاریخی ملتهای این منطقه، بهدلیل سابقه و حضور طولانی جریانهای دینی و مذهبی معناگرا و اخلاقمحور همانند بودیسم، هندوییسم و تصوّف اسلامی، آمیخته و مشحون از بردباری و تسامح بوده است. ظهور دهها سازمان افراطی اسلامگرا طی سالهای اخیر در این منطقه، رشد نابردباری مذهبی، بهویژه در منازعات مذهبی شیعه و سنّی، همچنین پیوستن صدها تن از جوانان مسلمان اندونزیایی و مالزیایی به داعش، نمونهای از قرائن و شواهد موجود برای اثبات این ادعاست. نکته حائز اهمیت دیگر، موج افراطگرایی در شرق آسیاست که توانسته بسیاری از جریانهای سنّتگرا و صوفیمسلک اندونزی با ماهیت ضد وهابی را تحتتأثیر خود قرار دهد و آنان را به تغییر رویکرد از صوفیگری و اسلام اعتدالی به گرایشهای سلفی و افراطی تشویق نماید. این مقاله در صدد است تا چالشهای فرهنگی افراطگرایانه را در اندونزی بررسی کرده، و عوامل و عناصر درونی و بیرونی ظهور و گسترش افراطگرایی دینی و همچنین تحولات فکری و فرهنگی منجر به ظهور و رشد افراطگرایی را در میان سنّتگرایان مسلمان این کشور تحلیل نماید.
https://www.culturalrelation.ir/article_20224_579580d01b631d8e2fc595029e3bfca5.pdf
2015-09-01
29
50
اندونزی
اسلام اعتدالی
تصوّف
افراطگرایی
سنّتگرایان
محمدعلی
ربانی
1
رئیس مرکز مطالعات فرهنگی بین المللی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
همگرایی پایدار میان مذهبی در تاریخ معاصر: مطالعه نمونهای: روابط منجر به همگرایی پایدار میان مذاهب در تاریخ معاصر ایران
نوشتار پیش روی، به مطالعه نمونهای گروهی از روابط میان مذاهب در تاریخ معاصر ایران پرداخته است که بنا بر ادعا، مستعد نیل به همگرایی پایدار میان مذاهب اسلامی بودهاند. مفهوم همگرایی پایدار، به سیاستهایی اشاره میکند که تضمینکننده شرایط ثبات ساختاری و توازن سازنده میان دو مذهب اصلی، در افق بلندمدت هستند. در این نوشتار کوشش شده است تا از رهگذر طرح و بررسی این نمونههای تاریخی، دو خصلت اصلی این گونه تلاشها شناسایی و توضیح داده شود. این دو خصلت، «پذیرش دیگری» و «شناسایی مشترکات فیمابین» میباشند. مقاله، در پی فهم چندوچون میل به همگرایی پایدار میان مذاهب در تاریخ معاصر ایران است. فرضیه مقاله برای رسیدن به پاسخ به این ابهامات، اتخاذ سیاست دوسطحی پذیرش دیگری و تلاش برای شناسایی مشترکات بر پایه آن است. روش مقاله کتابخانهای و براساس مراجعه به اسناد حاوی نقلهای تاریخی است.
https://www.culturalrelation.ir/article_20225_233bdba3533ebfd95d4e6ad82fe192a1.pdf
2015-09-01
51
69
همگرایی پایدار
مذاهب اسلامی
تعامل مذهبی
دیگری
شیعه
سنّی
عبدالمجید
مبلغی
mobaleghi@gmail.com
1
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
LEAD_AUTHOR
طیبه
محمدی کیا
t.mohammadikia@gmail.com
2
دانشجوی دکتری روابط بینالملل دانشگاه علامه طباطبائی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مالزی و افراطگرایی دینی
در حال حاضر، انواع قرائتهای مختلف و گاه متضاد از اسلام در این سرزمین وجود دارد و مسلمانان بومی، همواره بهدنبال تقویت مبانی هویت خود، بهمثابه اکثریت و یا اقلیت مسلمان در جنوب شرق آسیا با تمسّک به یکی از این جریانهای فکری بودهاند. مردم کشورهای مالزی و اندونزی، بیش از دیگر ملل جنوب شرق آسیا به بحث و مناقشه درباره هریک از این تفکرات اسلامی میپردازند، اما وضعیت در تایلند و فیلیپین به گونه دیگری است، یعنی مردم این دو کشور اغلب با جریانسازیهای دینی-نژادی روبهرو هستند و به اسلام، تنها از منظر خویشاوندی، نژادی، قومی، زبانی و در نهایت فرهنگی مینگرند و مسائل تئوریک شریعت، مسائل مهم و روز آنان تلقی نمیشود. پس از دوره سوهارتو (1998م) و نیز حادثه یازده سپتامبر 2001، افراطگرایان جهادی در منطقه شرق آسیا رسوخ پیدا کردند. فشارهای اقتصادی و مقابله با مدرنیسم مادیگرا و همینطور جریان جهانی شدن و طبیعت مصرفگرایی کاپیتالیسم، دخالتهای غربیها در کشورهای اسلامی و اعمال فشار و زور بر مسلمانان فلسطین، تجاوز آمریکا به افغانستان و دخالت نابهجا در منطقه بالکان، همگی دست بهدست هم دادند و سبب شدند تا بسیاری از مسلمانان این منطقه بهسمت اسلام رادیکالی و قرائت افراطگرایانه از دین روی آورند. تفکرات سلفی با حمایت عربستان سعودی از یکسو و نگرشهای روشنفکران ملیگرا و لیبرال از سوی دیگر، هر دو در کنار هم پیش میرفتند و گاه نیز بر سر منافع مشترک میان آنها نزاع و درگیری شکل میگرفت.
https://www.culturalrelation.ir/article_20237_aa6f4ea166a8a0d1e983c8e6a0f1fa74.pdf
2015-09-01
69
86
مالزی
جماعت اسلامی
مجاهدین مالزی
وهابیت
افراطگرایی
اشعریسم
علی اکبر
ضیایی
1
دکتری فرهنگ و تمدن اسلامی از دانشگاه بین المللی اسلامی مالزی / رایزن فرهنگی ج.ا.ا در مالزی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی گفتمان مقاومت اسلامی حزبالله لبنان و گفتمان سلفی تکفیری
پیروزی انقلاب اسلامی ایران و اشغال جنوب لبنان، بهوسیله رژیم صهیونیستی در سال 1982 میلادی، به ایجاد و تکوین حزبالله لبنان با حمایتهای نظام جمهوری اسلامی ایران منجر شد که نتیجه آن، پیدایش گفتمانی نشأتگرفته از اسلام شیعی با نام مقاومت اسلامی لبنان بود. درمقابل این امر، گفتمانی نیز با عنوان سلفی ـ تکفیری و با حمایت وهابیت حاکم بر عربستان سعودی متولد شد. در حال حاضر، وقایع سالهای اخیر در کشورهای سوریه، عراق و یمن به تقابل این دو گفتمان منجر شده است. سوال اصلی مقاله عبارت است از اینکه علت تقابل گفتمان مقاومت اسلامی حزبالله لبنان با پادگفتمان سلفی - تکفیری چیست؟ فرضیه تحقیق عبارت است از اینکه علت تقابل این دو گفتمان، منابع متفاوت هویتساز و به تبع آن هویتهای متفاوت این دو گفتمان است. نتایج بررسی موضوع که با بهکارگیری نظریه سازهانگاری و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و بهرهگیری از منابع کتابخانهای و اینترنتی انجام شده، نشاندهنده این است که تعریف متفاوت این دو گفتمان از ارزشها، از یک سو و هویت برآمده از این ارزشها از سوی دیگر، به تقابل هویت و منافع برخاسته از آن هویت در خاورمیانه انجامیده است.
https://www.culturalrelation.ir/article_20239_e6241cd6ea0462938adea00cdb0ebbe7.pdf
2015-09-01
87
114
گفتمان مقاومت اسلامی حزبالله لبنان
گفتمان سلفیگری- تکفیری
سازهانگاری
جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی
محمدعلی
بصیری
basiri360@yahoo.com
1
استادیار روابط بینالملل گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
AUTHOR
محسن
باقری
bagheri.m12@gmail.com
2
دانشجوی دکتری روابط بینالملل دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
فرصتهای جدید مراودات فرهنگی ایران و اروپا در عصر افراطگرایی
از دید بسیاری از پژوهشگران، تشدید افراطگرایی، بهویژه در دو منطقه استراتژیک جهان، یعنی خاورمیانه و اروپا، به نحوی با دین اسلام مرتبط است. مطابق این دیدگاه، ظهور و قدرت گرفتن احزاب افراطی راست و ملیگرای اروپایی در دو دهه گذشته، با حضور فزاینده اسلام در اروپا ارتباط دارد. همچنین افراطگرایی در خاورمیانه و شمال آفریقا، بهویژه پس از ظهور طالبان، القاعده و داعش به موازات عناوینی چون اسلامیسم و جهادیسم که نشاندهنده ویژگیهای دینی و اسلامی آنهاست، مورد تحلیل قرار میگیرد. در این نوشتار که صرفاً اعلام موضع و دیدگاه بهشمار میرود به طرح این پرسش میپردازیم که ظهور و قدرت گرفتن افراطگرایی در اروپا، خاورمیانه و شمال آفریقا، چه فرصت یا فرصتهایی برای مراودات فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و اروپا، با تأکید بر کشور سوئد، فراهم ساخته است. از منظر این نوشتار، هرچند شرایط کنونی در خاورمیانه و اروپا، تحت تأثیر گروههای افراطگرای دینی و غیردینی تهدیدهای زیادی ایجاد کرده، اما فرصتی تاریخی نیز بهوجود آورده و با آگاه ساختن سیاستمداران به ضرورت استراتژیک شناخت میان فرهنگی برای جلوگیری از افراطگرایی، فضا را برای فعالیتها و افزایش مراودات فرهنگی بهبود بخشیده است.
https://www.culturalrelation.ir/article_20242_acb88888e2147a6582d43b7b0a9a92bd.pdf
2015-09-01
115
128
واژههای کلیدی: افراطگرایی
خاورمیانه
اروپا
مراودات فرهنگی
ایران
امیرمحمد
حاجی یوسفی
1
دانشیار دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی/ رایزن فرهنگی وقت جمهوری اسلامی ایران در سوئد
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقش فرهنگ در توسعه قدرت ملی؛ گفتمان تعامل، راهبرد مقابله با افراطگرایی
در این مقاله، پس از اشاره به ابزارهای چهارگانه کاربردی در سیاست خارجی یک کشور، شامل دیپلماسی بهعنوان ابزار معمول و متعارف، قدرت اقتصادی یا مالی و تجاری، نیروی نظامی یا قوه قهریه و فرهنگ یا ارتباطات، و تبیین ابزار فرهنگی یا رسانهای، به توضیح عناصر و پتانسیلهای تعاملات فرهنگی در عرصههای دینی، مذهبی، فرهنگی، ادبی و تمدنی پرداخته میشود و نقش هر یک از این موارد، در ارتباط با قلمروهای سیاسی پیرامونی ایران بررسی و واکاوی میگردد. روش بهکار گرفته شده در این مقاله، طرح پرسشهایی مرتبط با چیستی، چرایی و چگونگی بهکارگیری راهبردها و اولویتهای راهبردی در این مسیر بوده و با تبیین آمیزهای از سه سطح تحلیل توصیفی، تحلیلی و تجویزی، پیشنهادهایی برای ارتقای قدرت ملی و جایگاه منطقهای ایران براساس رویکرد تعاملی گفتمانی و نحوه اتخاذ راهبردهای بهینه در هر قلمرو مشترک ارائه میشود.
https://www.culturalrelation.ir/article_20243_3f83f0fde80b43ef418e2ecde919ac75.pdf
2015-09-01
129
141
قدرت ملی
گفتمان
گفتمان تعامل
افراطگرایی
راهبردهای سیاست خارجی
قدرت فرهنگی
ابزار رسانهای
محسن
مدیر شانهچی
1
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی اندیشهها و باورهای مذهبی گروههای افراطی و تروریستی در جهان اسلام نمونه موردی: داعش و جبهه النصره
در چند دهه اخیر، برخی گروه های افراطی و تروریستی، در تعدادی از کشورهای اسلامی، مانند افغانستان، پاکستان، عراق و سوریه شکل گرفتند تا اقدامات خشونتآمیز و تروریستی گستردهای را مرتکب شوند. تقریباً تمام این گروهها، دارای اندیشههای مذهبی و ایدئولوژیک سلفی وابسته به فرقههای وهابیت و دیوبندی هستند که براساس آن، اقدامات خود را توجیه شرعی و دینی میکنند. از مهمترین گروههای افراطی و تروریستی وابسته به جریان وهابیت و دیوبندی، میتوان داعش و جبهه النصره را نام برد که در چند سال اخیر، در عراق و سوریه رشد قابلتوجهی کردهاند و با حمایت برخی از کشورهای عربی منطقه، درحال توسعه قلمروی نفوذ خود هستند. رشد فعالیت و توسعه نفوذ این دو گروه، که شباهتهای زیادی با یکدیگر دارند، پیامدهای ژئوپلیتیکی مخربی برای جهان اسلام به همراه داشته است. در این مقاله که به روش توصیفی ـ تحلیلی ارائه میشود، ضمن ارزیابی اندیشهها و باورهای مذهبی این دو گروه، روشهای نفوذ و پیامدهای ژئوپلیتیکی حضور و رشد آنها در کشورهای اسلامی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار میگیرد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که داعش و جبهه النصره، اگرچه دارای شباهتهای زیادی با یکدیگرند، اما برای گسترش حوزه نفوذ خود در جهان اسلام از تاکتیکهای متفاوتی استفاده میکنند. ازسوی دیگر، رشد و گسترش این نوع جریانها در جهان اسلام، پیامدهای ژئوپلیتیکی، همچون رشد و گسترش تروریسم و حملات تروریستی، خشونت و فرقهگرایی مذهبی، تصویرسازی منفی از اسلام و مسلمانان و در نهایت افزایش تعداد کشورهای ورشکسته مسلمان و کاهش وزن ژئوپلیتیکی جهان اسلام را بهدنبال داشته است.
https://www.culturalrelation.ir/article_20245_58c7846fea8c33aaf3446cc1d6e0b480.pdf
2015-09-01
141
161
داعش
جبهه النصره
وهابیت
دیوبندی
جهان اسلام
محمود
واثق
1
استادیار گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران
AUTHOR
وحید
آقایی
2
دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR