ORIGINAL_ARTICLE
گونه شناسی جریانهای فکری ایران و عرب؛ گام نخست برای گفتگو
واقعیت تلخ رویاروییهایی درونی که امروزه جهان اسلام بدان دچار است، بسیاری از اندیشمندان را به چاره اندیشی واداشته است. گرهگشایی از وضعیت موجود هیچ راهی جز گفتگو ندارد. این نوشتار پس از مروری بر مفهوم گفتگو و برخی ویژگیهای آن، با تکیه بر تجربة زیسته (Lived Experience) به اهمیت گفتگوی ایرانی ـ عربی و زمینه های آماده برای موفقیت آن و قابلیت تعمیم الگوی این گفتگو برای همة دیگر انواع گفتگوها در امت اسلامی پرداخته است و سپس ضمن اشاره به برخی بایستگی های گفتگو، شناخت طرفین از یکدیگر را به صورت ویژه و به عنوان گام نخست برای گفتگو مورد بررسی قرار داده و پیشنهاد کرده است جریانهای فکری جهان عرب و ایران با تکیه بر پنج مؤلفه تبارشناسی، موقعیت، مبانی فکری و دینی، پایگاه اجتماعی و موضعگیری نسبت به مسائل اصلی امت اسلامی و از دو منظر خود و دیگری مورد شناسایی قرار گیرند. لازمة این کار تأسیس یک دبیرخانه در یکی از نهادهای مورد اعتماد اندیشمندان جهان اسلام است.
https://www.culturalrelation.ir/article_25260_803c4ac478a2bbd4d7ed149c8c352972.pdf
2016-09-22
1
18
گفتگو
ایران
جهان عرب
امت اسلامی
روشنفکران
علمای اسلام
محسن
الویری
alvirim@gmail.com
1
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تبیین مبانی اسلامی گفتگوی تمدن ها
در سال های اخیر تبلیغات گسترده ای درباره راه های برقراری صلح و هم زیستی مسالمت آمیز در سطح جهان شکل گرفته است در رویکردی بدبینانه به زندگی بشر، فعالیت هایی که دراین حوزه صورت می گیرد، ارزش چندانی ندارد. با این استدلال که اینگونه فعالیت ها از واقعیت امروزی گرایش های جهانی که همواره به کناره گیری از شر هشدار می دهد، و به " نزاع برای بقا" به عنوان یک اصل بیولوژیکی پای بند است، به دور است. در مقابل، یک دیدگاه خوش بینانه هم وجود دارد که همه ی افراد بشر را عضوی از یک خانواده می داند و همواره در پی کم کردن فاصله ها است؛ از این رو این مقاله پاسخ به این پرسش است که در نگرش اسلامی اصل، منشأ و مبداء"گفتگو" چیست؟ در این مقاله به روش وصفی - تحلیلی بر امکان ارائه خوانش های مختلف حتی در یک دین ، مانند اسلام تأکید شده است. با علم به این که هریک از این خوانش های مختلف مسیر خود را یافته و بهره ی خود را از جریان های مختلف بشری و امیال اجتماعی خواهند برد . مصداق ها و شمولیت این رویکرد در رویداد های پیچیده جهانی به بوته ی آزمایش گذاشته شده، تا به بشر فرصتی دست دهد که کم کم بتواند بهترین راه را برای نزدیکی به آنچه که حق پنداشته می شود ، برگزیند.
https://www.culturalrelation.ir/article_25261_12c331807fcee68bf2c83d89a9649214.pdf
2016-09-22
19
37
گفتگوی تمدن ها"
"اختلاف ها و اشتراک ها"
"جهانی سازی فرهنگی"
"ارزش های انسانی
محمد
خاقانی اصفهانی
mohammadkhaqani@yahoo.com
1
عضو گروه عربی دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
معصومه
کارخانه
masoomekarkhane@gmail.com
2
دانشجوی دکتری گروه عربی دانشگاه اصفهان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
گفت و گو های سازنده و تاثیر آن در افق تمدنی ایران و جهان عرب
گفتوگو همزاد با آفرینش بشر در سرشت و طبیعت انسان تکوین یافته و جایگاه و اهمیت آن با رفعت و عظمت انسان پیوند ناگسستنی یافته است. انسان از گاهی که به سطحی از زندگی اجتماعی دستیافت و تنوع و اختلاف در دیدگاهها و برداشتهایش نمایان شد در حقیقت پای به عرصه گفتوگو با دیگران گذاشت. در طول تاریخ، متفکران و اندیشمندان هرکدام از دریچهای به این مهم پرداختهاند؛ اما وجه مشترک همه پژوهشها جز ضرورت اصل گفتوگو در میان آحاد انسانی، نهادها و طبقات اجتماعی و در همه عرصهها و موضوعات موردنیاز، نیست. قرآن کریم سرشار از بیان گونههای مختلف گفتوگو با روشها و موضوعات متفاوت است و گفتوگو را نه برای گفتوگوی بلکه بهصورت هدفمند و در راستای دستیابی به آرمانها و اهداف و تعالی جامعه اسلامی مطرح میکند. با توجه به نظریات آیندهپژوهان بزرگ جهان پیرامون پارادایم آینده جهانی"معنویت و فرهنگ" ضروری است تا ایران و جهان عرب با بهکارگیری سنت قرانی گفتوگوهای هدفمند و سازنده و دوشبهدوش هم در جهت تحقق تمدن بزرگ اسلامی و با بهکارگیری سرمایه بزرگ معارف، مکارم و فضائل اخلاقی مورد سفارش قران کریم، بیشازپیش مسیر این مهم را هموار سازند.
https://www.culturalrelation.ir/article_25262_97d44090e6706985fdbe7e5b0173ec6d.pdf
2016-09-22
39
71
ایران و عرب
تمدن
گفتوگو
محمود
واعظی
mvaezi@ut.ac.ir
1
عضو هیئت علمی دانشگاه
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
روابط فرهنگی ایرانی ـ عربی؛ عرصه های مشترک، ظرفیت ها و محورهای آن
روابط انسانی از ضروریترین مفاهیم پذیرفتهشده میان افراد و جوامع بشری است. از میان این پیوندها روابط فرهنگی، که در دامنة فرهنگ نقشآفرینی میکند، اهمیت بیشتری دارد. فرهنگ فارسی را باید اصطلاحی فراگیرتر از فرهنگ ایرانی بنامیم، زیرا براساس اوضاع تاریخی و دورههای زمانیای که ایران پشت سر گذاشته و مرزهایی گسترده را در برگرفته و ساختارهای حکمرانی گوناگون و رخدادهای چشمگیری را شاهد بوده است آثار همة اینها در فرهنگ فارسی هویدا شده است؛ این فرهنگ از جمله فرهنگهایی است که دربردارندة عنصر نزدیکی به دیگر فرهنگها و پذیرش آنها براساس مشترکات و تفاوتهای خود است. روشن است که فرهنگها، بهویژه فرهنگهای همجوار، تأثیرگذاری و تأثیرپذیری دوسویهای دارند و هیچ فرهنگی از این قاعده مستثنا نیست، خواه فرهنگ عربی و خواه فرهنگ فارسی. بر همین اساس، در نوشتار حاضر درصددیم برخی عرصههای مشترک این دو فرهنگ برای ساختن زمینة تعامل با تکیه بر زیرساختهای پیشینی بهدستآمده طی قرنها را تبیین کنیم تا آن را زمینة مناسبی برای گامهای آینده قرار دهیم. مسئلة اصلی این پژوهش تبیین بایستگی و امکانپذیری روابط فرهنگی ایران و عرب براساس نقاط مشترک و ظرفیتهای بالفعل یا بالقوه است. بهمنظور دستیابی به چنین هدفی باید پیشینههای تاریخی و اوضاع اکنون و کرانههای پیش رو را از جهت روابط فرهنگی میان دو جامعة عربی و ایرانی بررسی کنیم؛ هرچند طبقهبندی این پژوهش صرفاً پرداختن به دورههای زمانی این روابط نیست؛ اگرچه طبقهبندی زمانی آن از جهت تأثیر آن در شفافسازی موضوع بحث و پردهبرداشتن از زوایای پنهان آن اهمیت دارد.
https://www.culturalrelation.ir/article_25263_5fa0f8d8728e763f9a1e57745ecd7e38.pdf
2016-09-22
73
88
روابط فرهنگی
ایران
جهان عرب
ظرفیتها
مسعود
فکری
dr.m.fekri@gmail.com
1
عضو هیئت علمی دانشگاه
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
عوامل ضعف اعتدال و عقلانیت و تأثیر آن در پیدایش افراطگرایی در جهان اسلام
امروزه برخی از کشورهای خاورمیانه، که زیر لوای دین اسلام در حال رشد و توسعهاند، بهعلت ضعف اعتدال و عقلانیت در عملکردشان به پدیدة افراطیگری در سنت، فرهنگ، و دین دچار شدهاند. از این میان افراطگرایی دینی، بیشتر از هر چیز، نتیجة پدیدآمدن گروههایی متصف به خروج از اعتدال و عقلانیت است که باعث شکلگیری تنش در سطح منطقه و خلق صورتی غیرواقعی از اسلام و جوامع اسلامی شده است. در این مقاله برآنایم تا با روش توصیفی ـ تحلیلی به این سؤال پاسخ دهیم که چه مؤلفههایی زمینة تضعیف عقلانیت و اعتدال و سرانجام بروز افکار و اعمال افراطگرایانه را در جوامع مسلمان فراهم کرده است؟ برای این مهم ضمن تعریف مفهوم اعتدال و عقلانیت و ارزش آن از نگاه قرﺁن، احادیث، و کلام بزرگان به بررسی مؤلفههای افراطگرایی میپردازیم. بهنظر میرسد که برداشت سطحی از متون دینی، فقر و بیکاری، نابرابریهای اجتماعی، رشد در محیط نامناسب، آلودهشدن فضای مجازی و ماهوارهای به تبلیغات نادرست، همنشینی سوء همسالان و تأثیرپذیریشان از یکدیگر، و تمرکز مذاهب بر اختلافات و دوری از اشتراکات از اصلیترین عوامل خروج از عقلانیت و اعتدال در جوامع اسلامی است که به عملکردهای افراطی منجر میشود.
https://www.culturalrelation.ir/article_25264_19609e4462e93c0ffb05a16700f871da.pdf
2016-09-22
89
100
جوامع مسلمان
نبود اعتدال و عقلانیت
افراطگرایی
تأثیرپذیری
آیت
فتحی کندوله
chero_f62@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی کرمانشاه
LEAD_AUTHOR
الهام
مریمی
ma.elham2014@gmail.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تبیین نقش ضربالمثلها بهمنزلة نماد تعامل فرهنگی ایران و عرب
روابط ایرانیان با عربها، که به دورانی دور یعنی عهد هخامنشی بازمیگردد، به دلیل همجواری و بعد از ظهور اسلام و استقبال ایرانیان از آیین اسلام به اوج خود رسید و به تعامل بیشتر دو ملت انجامید. این روابط در زبان، فرهنگ، و رهاوردهای ادبی تأثیر گذاشت. نشانههای این تأثیر در یکی از نمادهای فرهنگی دو ملت یعنی ضربالمثلها و کنایات رایج فرهنگ ایرانی و عربی تبلور یافته است. مقایسة ضربالمثلها تبادلات فرهنگی و سطح تأثیرپذیریها را نشان میدهد. در این مقاله با نگاهی به مبادلات زبانی دو ملت و جایگاه ضربالمثلها در فرهنگ ایرانی و عربی، با روش استقرایی ـ استنتاجی، به سراغ برخی مشترکات ضربالمثلهای ایرانی و عربی میرویم و نقش آنها را در شناخت قرابت این تمدنها بررسی میکنیم. در این واکاوی درخواهیم یافت که برخی از ضربالمثلهای عربی وامگرفته از زبان فارسی و برخی از ضربالمثلهای فارسی نیز برگردانده از زبان عربی است. همچنین بسیاری از ضربالمثلهای هر دو زبان از یک سرچشمه است و این از تجارب همانند دو ملت حکایت میکند و بر مشترکات، روابط فرهنگی، و تعامل دو ملت دلالت دارد.
https://www.culturalrelation.ir/article_22211_bade79a22186dbbb44536c957e9579df.pdf
2016-09-22
101
113
ضربالمثلها
تعامل
عربی
فارسی
فرهنگ
عباس
اقبالی
aeghbaly@kashanu.ac.ir
1
عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
«گفتوگوی فرهنگی تمدن ایرانی و اسلامی» راهی بهسوی اعتدال و صلح در نظام بینالملل (ضرورتها، فرصتها، و راهکارها)
«گفتوگوی تمدنها»، بهمنزلة طرح اعتدالی و تفسیرکنندة روابط بینالملل، بیانگر نقش مهم ارتباط میان ملتها در تداوم تمدنها و ترسیم آیندهای شکوفا در پیشبرد اهداف صلحآمیز است. پیشنیاز فرایند گفتوگوی حقیقی تمدنها شناسایی ظرفیتهای تمدنها، احترام دوسویه، پذیرش جایگاه صاحبان آنها، ویژگیهای اصیل تمدنی آنها، و گفتوگو از موضعی برابر است. بدیهی است که عرصة فرهنگ، با لایههای متعدد در تمدنهای بزرگ، یکی از حوزههای عالی گفتوگو در پیشبرد اعتدال و صلح جهانی است. دو تمدن بزرگ ایرانی و عربی، که دو شاخة تنومند تمدن اسلامی قلمداد میشوند، با پیشینة عظیم تاریخی و ظرفیتهای فرهنگی پویایی که در آنها جریان دارد، طبعاً با تعامل و همگرایی فرهنگی و بهرهمندی از مواضع و اهداف فرهنگی مشترک و ازمیانبرداشتن موانع ذهنی تاریخی و چالشهای فرهنگی مانند جریان افراطیگری، نفوذ و رشد فرهنگهای غلط غربی، تفرقهافکنیهای قومی ـ مذهبی، افزایش برخی واگراییهایی فرهنگی در جهت اعتدال فکری و فرهنگی در منطقة خاورمیانه و جهان، از مسیر دستیابی به سطح بالاتری از مدیریت روابط و گفتوگوهای تمدنی و همکاریهای فرهنگی، میتوانند اقدامات مشترکی انجام دهند، که میتوان آن را «گفتوگوی فرهنگی تمدن ایرانی و اسلامی» نام نهاد. اجراییکردن گفتوگوی فرهنگی کارساز با بهکارگیری سیاستهای اعتدالگرایانه، مانند تشکیل کمیتههای فرهنگی مشترک چندجانبه و طرحریزی نقشة فرهنگی با اهداف و ارزشهای مشترک از مجموع کشورهای عربی و ایران و بازتاب آن در عرصة جهانی، تحقق مییابد. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی درصدد پاسخگویی به این سؤال است که، با توجه به شناخت ضرورت گفتوگوی فرهنگی تمدن ایرانی و عربی ـ اسلامی، با چه روشهایی تعامل میان این دو تمدن افزایش مییابد. از جمله راههای تعامل میتوان به همافزایی فرهنگی، ترویج فرهنگ خودباوری، و استفاده از امکانات فرهنگی اشاره کرد. این مقاله سعی دارد با برشمردن فرصتهای یکسان و کاربست راهکارهای فرهنگی در جهت سامان و بلوغ جامعهای امیدوار با گسترش صلح، اعتدال، و دوستی در جهان گامی بردارد.
https://www.culturalrelation.ir/article_25265_3daa4f6acfdde580ba98d17d5241ac19.pdf
2016-09-22
115
135
اعتدال
تمدن ایرانی
تمدن عربی ـ اسلامی
فرهنگ
گفتوگوی تمدنها
طیبه
امیریان
taebehamiriyan@yahoo.com
1
محقق و پژوهشگر زبان و ادبیات عربی
LEAD_AUTHOR
فرامرز
میرزایی
faramarzmirzaei@yahoo.com
2
دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR